Ngoài việc bày tỏ lòng thành với thần linh và tổ tiên, đây còn là bữa cơm đoàn viên cuối năm, do đó các gia đình Việt Nam đều chuẩn bị rất chu đáo, thịnh soạn.

Cúng tất niên là nghi lễ quan trọng cuối cùng trong năm cũ, sau đó mọi người sẽ chuẩn bị lễ cúng giao thừa - khoảnh khắc bước sang năm mới. Ngoài việc bày tỏ lòng thành với thần linh và tổ tiên, đây còn là bữa cơm đoàn viên cuối năm, do đó các gia đình Việt Nam đều chuẩn bị rất chu đáo, thịnh soạn.

Mâm cỗ cúng tất niên gồm những gì?

Để chuẩn bị cho lễ cúng tất niên, thông thường các gia đình sẽ làm hai mâm cỗ: mâm cúng gia tiên và mâm cúng trời đất, âm linh, cô hồn.

Mâm cúng gia tiên: Đặt ở bàn thờ tổ tiên trong nhà, thể hiện lòng biết ơn đối với ông bà, tổ tiên đã khuất. Mâm cỗ này thường bao gồm các món ăn truyền thống, tùy theo điều kiện kinh tế và phong tục mỗi gia đình.

Mâm cúng trời đất, âm linh, cô hồn: Đặt ngoài sân hoặc khoảng không gian trước nhà, nhằm tạ ơn thần linh, trời đất và cầu mong bình an, may mắn cho gia đình trong năm mới.

Mâm cỗ chỉ nên vừa đủ, phù hợp với số người trong gia đình, không nên quá nhiều gây thừa mứa, lãng phí, lễ bạc nhưng lòng thành thì thần linh, tổ tiên sẽ cảm nhận được.

Hiện nay, nhiều gia đình, nhất là những gia đình sống ở chung cư hay có không gian hạn chế, chỉ chuẩn bị một mâm cỗ cúng tất niên trong nhà.

Các vật phẩm không thể thiếu trong lễ cúng tất niên

Trên bàn thờ gia tiên cần có những vật phẩm sau:

- Hương và đèn tượng trưng cho sự kết nối giữa âm và dương. Hương tượng trưng cho các vì sao, còn đèn đại diện cho Mặt trời và Mặt trăng. Trên bàn thờ, bạn cần chuẩn bị đủ 2 cây đèn để tạo sự cân đối và trang nghiêm cho nghi lễ. Các vật phẩm này giúp gia chủ tạo ra không gian linh thiêng.

- Mâm ngũ quả gồm 5 loại quả khác nhau, mỗi loại mang một ý nghĩa tượng trưng cho các ước nguyện của gia chủ, từ cầu tài lộc đến cầu bình an. Các quả trong mâm phải là loại ăn được, đẹp mắt, không bị dập hay sâu. 

Ngoài mâm cỗ mặn, một số gia đình còn chuẩn bị mâm cỗ chay để cúng tổ tiên, bao gồm các món như miến xào chay, canh rau củ nấu chay, đậu phụ chiên xào nấm, và giò chay. 

Thông thường, mâm cỗ mặn sẽ được bày ở một chiếc bàn con, đặt dưới bàn thờ chính để tạo sự tôn nghiêm, trang trọng. Các vật phẩm khác như mâm ngũ quả, hoa tươi và vàng mã nên được đặt ở trên bàn thờ, tạo sự cân đối và thể hiện lòng thành kính của gia đình.

Khi mâm cỗ đã được chuẩn bị xong, người lớn tuổi trong gia đình hoặc chủ nhà sẽ thắp hương và đọc văn khấn. Những người còn lại sẽ làm lễ theo. Lễ cúng này là tấm lòng thành của con cháu, gửi gắm lời mời ăn Tết tới các thần linh, tổ tiên, cầu mong một năm mới an lành, thịnh vượng.